Taaie kost: De Stompe Pen

Het puntje van een scherpe pen is ‘t felste wapen dat ik ken. Deze aan de dichter Constantijn Huygens toegeschreven ontboezeming wordt door journalisten vaak gebruikt in varianten als ‘de pen is mijn wapen‘ of ‘de pen is machtiger dan het zwaard’.

Ik was journalist. Mijn werk bracht me in landen en omstandigheden waar de pen van Huygens zich tegen de gebruiker of zijn/haar omgeving kon keren.

Ik echter schreef vanuit een luxe positie: voor Nederlandse kranten en een Nederlands publiek. Zowel dat medium als je Nederlandse lezers rekenden erop door jouw pen zo volledig mogelijk geïnformeerd te worden.

Terugblik

Dat viel niet altijd mee, want ik ben allerminst een held. Ik zou een spannende reeks voorbeelden uit mijn avonturen met pen en notitieboekje in het voormalige Oostblok kunnen kunnen geven waaruit dat onomstotelijk blijkt. Ik beperk me tot één deze Taaie Kost dienende terugblik.

Eind jaren tachtig vorige eeuw probeerde ik samen met een andere correspondent Oost-Europa een Roemeense dissident te interviewen. Daar waren er niet veel van, want zoals u zich wellicht herinnert werd de toenmalige leider Nicolae Ceausescu door zijn volk aanbeden. Zijn portret hing in elke huiskamer, openbaar gebouw en in giga-formaat voorzien van vrolijke onderschriften en vlaggen langs de wegen.

Onze pogingen tot contact met de moedige dwarsfluiter werden zwaar gehinderd door de Securitate, de geheime dienst die een enorme bijdrage leverde aan het op het hoogst mogelijke peil houden van Ceaucescu’s populariteit. We werden te voet geschaduwd, met onze auto achtervolgd en uiteindelijk aangehouden. In niet mis te verstane dreigende taal luidde de opdracht Roemenië onmiddellijk te verlaten.

De roemloze aftocht per auto richting Hongaarse grens bracht deze chauffeur tot levensgevaarlijke manoeuvres in dichte mist teneinde onze Securitate-achtervolgers af te schudden. Zo bang waren we slachtoffer te worden van een onschuldig lijkend ‘toevallig’ ongeluk. De Securitate was erg bedreven in manipuleren met noodlottig toeval.

Zwaard

Eenmaal veilig thuis in Boedapest wachtte de beloning voor uit angst bevuilde onderbroeken: De Pen, machtiger dan het zwaard. Daarmee konden we het lezerspubliek thuis volledig informeren over wat er volgens onze bronnen en waarnemingen in Roemenië werkelijk aan de hand was. Inclusief hoe de natuurlijk wel degelijk aanwezige oppositie er (soms letterlijk) het zwijgen werd opgelegd.

Ik verbeeld me niks, mijn pen heeft geen vrijheid van meningsuiting in Roemenië gebracht. Maar ik herinner me zeer goed het gevoel van persoonlijke genoegdoening bij je werk: een piepklein radertje in de strijd tegen het Kwaad. Het gevoel dat het scherpen van je pen stem gaf aan degenen die dit wapen uit handen was geslagen.

Blogger

De tijd staat helaas niet stil, ik geen journalist meer. In Thailand transformeerde ik van hobby-broodschrijver in multimediale hobby-schrijver, ofwel blogger. De overeenkomst met vroeger is dat ik schrijf voor een Nederlands domein en een Nederlandstalig publiek.

Een groot en mooi verschil met vroeger is dat die schrijver zich niet meer achter het medium kan verschuilen. Geen ivoren torens meer, het tijdperk van éénrichtingsverkeer heeft afgedaan.

Kijk naar Thailandblog. Het wordt door een tweekoppige redactie bediend, maar de externe inbreng is enorm. Het is het creatieve product van alle deelnemers. De lezers blijven niet passief, schrijven zelf, schieten foto’s of maken filmpjes. Ze geven informatie in postings en reacties. Geen schrijver is daarbij onaantastbaar of komt met onzin weg.

Deze wisselende rolverdeling heeft natuurlijk ook nadelen. De noodzaak van modereren getuigt ervan. Maar dit weegt niet op tegen de enorme voordelen.

Vrijheid

Een medium als Thailandblog is alleen al naar de toegankelijke vorm een voorbeeld van de innige verstrengeling tussen democratie en vrijheid van meningsuiting.

Iedereen is in principe gelijkwaardig. Iedereen kan deelnemen aan informatieverschaffing. Iedere mening kan worden geuit en telt, of de penvoerder nu academicus of patatverkoper is.

Dat maakt ons natuurlijk in achtergrond en ontwikkeling niet gelijk, maar in mijn beleving legt dit verschil juist de geroutineerder penvoerders meer verantwoordelijkheid op dan minder ervaren keyboard-acrobaten. De blogregels voor goed gedrag doen de rest.

Expat

Ik schrijf deze bespiegeling ter markering van mijn huidige positie: gepensioneerd penvoerder in een buitenland dat anders omgaat met democratie en vrijheid van meningsuiting dan je van huis uit gewend bent.

Totnogtoe kon ik met dat andere redelijk uit de voeten. Wederom vanuit een bevoorrechte positie. Ik ben ter financiering van mijn levensonderhoud niet afhankelijk van een plaatselijke geldbron. Je kunt dus van mijn geschrijf vinden wat je wilt, maar ‘wiens brood men eet, diens woord men spreekt’ komt er niet aan te pas.

Eigen belang is er natuurlijk wel degelijk.Ik ben niet alleen gek op het leven in dit boeiende land, maar ook op twee lieve Thais met wie ik dat leven deel en die voor hun heden en toekomst mede van mijn inbreng afhankelijk zijn.

Beperkingen

Die wetenschap verzoende me ook met beperkingen die ik mezelf in vergelijking met mijn vroegere beroepsleven moest opleggen. Het is een kunst daarmee om te gaan.

Ik vind dat Thailandblog dat goed doet. Ik zie niet alleen met voldoening maar soms ook jaloezie naar wat schrijvers op dit vlak presteren. Bij mij is het leven met ‘s lands wijs, ‘s lands eer, (zichtbaar in het regeltje ‘geen reacties mogelijk’ onder bepaalde onderwerpen) gaandeweg gaan wrikken. Het gemis van de component ‘Boedapest-gevoel’ (zie boven) werd steeds sterker.

Sensatie

Hoe meer betrokken ik raakte bij Thailand en blog hoe hinderlijker ik de in mijn bestaan als penverslaafde volledig nieuwe sensatie van zelfcensuur ging vinden. De naam zegt het al, een heel persoonlijke, zeer subjectieve activiteit. De een voelt de noodzaak niet eens, de ander kan ermee leven en maakt er het beste van.

Tot vrij recent probeerde ik dat laatste ook. De huidige politieke crisis en de weerslag daarvan op de blog legde me echter in een Gordiaanse knoop. Heel concreet: ik was al enige tijd bezig met een achtergrondverhaal over de huidige politieke crisis, toegespitst op welke groepen en personen een organisatorische rol spelen in de People’s Democratic Reform Committee van de heer Suthep.

Profiel

Zo’n profielschets, die verder gaat dan generaliseringen als rood of geel, links of rechts, of vermelding van lange namen met veel democratie erin, miste ik in het grote blog-aanbod aan nieuwsfeiten en discussies over de protestacties. Een dergelijke profielschets, zo dacht ik, geeft ook mij meer zicht op de richting die Thailand mogelijkerwijs gaat inslaan.

Het informatie vergaren bleek al een heidense klus, zeker voor een niet-Thai-sprekende als ik. Personen duiken in verschillende organisaties op, namen daarvan wijzigen voortdurend, van transparantie over wie precies welke rol speelt is geen sprake.

Na zorgvuldige bestudering van het materiaal uit binnen- en buitenlandse bronnen dook probleem één op: ik zou mijn opgedane kennis niet volledig kunnen met bloglezers en discussianten kunnen delen..

Probleem twee: hoe leg ik met behulp van dat materiaal toch duidelijke dwarsverbanden tussen personen en groepen. Tussen hun positie en activiteiten vandaag en hun rol in de (recente) historie van dit land. Hoe moest ik in vredesnaam gedocumenteerd over het voetlicht brengen dat hedendaags Thailand onder het oorverdovend gefluit van duizenden goedwillende demonstranten oude wijn in versleten zakken te zien krijgt? En dat dit gebeurt met het oog op een nieuw tijdperk, omdat nu eenmaal alles in dit leven eindig is maar het belang van de onzichtbare macht niet?

Stompje

Ik keek naar mijn keyboard, naar afgeplakte toetsen en onmogelijke lettercombinaties. Het gebruik ervan kon maar één gevolg hebben: problemen, te beginnen met de blogregel. Mijn scherpgepunte pen van Huygens verschrompelde virtueel tot een zielig stompje.

Bovendien was ik aan het einde van mijn Latijn met het verzinnen van nieuwe tactieken om binnen de regels blijvend tegenwicht te bieden aan wat ik beschouw als onevenwichtige of anderszins onjuiste informatie.

Evenwicht

Het gevolg was capitulatie voor de dreigende inslag van een fenomeen dat blijkens een bekentenis op dit blog ooit mijn vriend Gringo trof: een massief schrijversblok. Het manifesteerde zich bij mij in fysieke en geestelijke onmacht nog langer op het Thaise slappe koord het evenwicht te bewaren tussen chroniqueur en collaborateur.

Daarvan is deze Taaie Kost het resultaat. Ik leg de blogpen neer, schuif het keyboard opzij.

Natuurlijk, er valt over heel veel andere Thaise onderwerpen te schrijven, maar ik kan het één niet van het ander scheiden, zeker niet langdurig. Misschien dat mijn schrijfverslaving me in de toekomst nog eens in adequate vermomming bij de redactie doet aankloppen, maar blogkarakter Hans Geleijnse verdwijnt definitief van het toneel.

Dat besluit heeft me heel wat hoofdbrekens gekost, want gelooft u me maar, als er iemand is die precies begreep wat Kees Royter motiveerde tot zijn lofzang op Thailandblog ben ik het. Sinds mijn aantreden medio 2010 is dit blog een deel van mijn Thaise leven geworden en gebleven..

Met Kees ben ik van mening dat Thailandblog er zeker sinds de wisseling in de redactie enorm op vooruit is gegaan. In bezoekersaantallen, maar ook in sfeer en informatieve waarde. Dankzij Khun Peter, Dick van der Lugt maar we mogen ons allemaal een pluim geven.

Ik kijk bij dit besluit dan ook allerminst om in wrok of handel uit onmin. Ik ben domweg gestuit op een fundamentele beperking die met (schrijven over) Thailand gepaard gaat, een beperking die uitstijgt boven verschillen van mening. Die botsingen vind ik, mits met open vizier uitgevochten, juist leerzaam, interessant en bijdragend aan de amusementswaarde van dit unieke blog.

Mag ik daarom deze biecht met eveneens een geheel unieke eigen ervaring besluiten? Thailandblog heeft me in persoonlijk contact gebracht met voorheen mij onbekende mensen. En wat me nooit bedroog was dit: mensen die ik op basis van hun blogbijdragen interessant en/of aardig vond bleken dat bij kennismaking in levende lijve ook te zijn!

Succes en veel leesplezier met Thailandblog. Maar vooral wens ik al onze Thaise geliefden en vrienden een geweldloze en duurzame oplossing van dit politieke conflict.